Błękit metylenowy i glukoza

Dzisiaj doświadczenie może mniej pokazowe, ale za to bardzo przyjemne i można je dać do ręki "niechemikom". Wystarczy potrząsnąć kolbą, a roztwór zabarwi się na niebiesko, by po chwili ulec odbarwieniu. Reakcja przydaje się też do samodzielnej pracy uczniów (np. na kółku) związanej z szybkością reakcji i wpływem różnych czynników na nią.

Sprzęt	Odczynniki
Litrowa kolba okrągłodenna z korkiem, okulary i rękawice. W wersji bardziej edukacyjnej przyda się też stoper, termometr i płyta grzejna.	glukoza, woda destylowana, NaOH, 0,2% roztwór wodny błękitu metylenowego

Czynności

Do kolby nalewamy ok. 750 ml wody destylowanej, następnie zaś dodajemy 40 g glukoz i 10 g NaOH. Na koniec dodajemy 10 ml roztworu błękitu metylenowego. Po potrząśnięciu bezbarwny roztwór zmieni kolor na niebieski, a po pewnym czasie znowu się odbarwi. Czas, po jakim roztwór się odbarwi zależy od tego, jak długo i intensywnie wstrząsaliśmy kolbą. Im dłużej roztwór był wstrząsany, tym później nastąpi odbarwienie. Jeśli roztwór zostanie ogrzany, odbarwienie będzie następowało coraz szybciej. Powyżej 50^oC reakcja zaczyna przebiegać trochę bardziej skomplikowany sposób i szybkości reakcji nie da się już oddać prostą korelacją.

Wyjaśnienie

Glukoza redukuje błękit metylenowy do błękitu leukometylenowego, sama zaś ulega redukcji do kwasu glukonowego. W roztworze zasadowym kwas ten przechodzi w glukonian sodu. Wstrząsanie kolby powoduje wymieszanie się roztworu z tlenem z powietrza, który utlenia leukobarwnik z powrotem do błękitu metylenowego.

Jak wiemy dzięki kinetyce chemicznej, po podgrzaniu układu o 10^oC szybkość reakcji powinna wzrosnąć od 2 do 4 razy. Zachęcam do sprawdzenia tego przy okazji tego doświadczenia.

Sprzątanie

Mieszaninę reakcyjną należy zobojętnić, a potem można wylać do zlewu - nie zawiera niczego niebezpiecznego ani toksycznego.