Reakcje w chemii organicznej

Próba Tollensa i próba Trommera

Opis doświadczenia:

1. Próba Tollensa. Do czystej probówki wlewamy roztwór azotanu (V) srebra. Następnie dodajemy nieco wodorotlenku sodu, wodę amoniakalną i formalinę. Tak przygotowany roztwór ogrzewamy.
2. Próba Trommera. Do świeżo strąconego wodorotlenku miedzi (II) dodajemy trochę formaliny i ogrzewamy.

Obserwacje:

1. Na ściankach probówki pojawiła się warstwa metalicznego srebra
2. Pojawił się ceglastoczerwony osad

Wnioski: Formalina jest aldehydem, który łatwo ulega utlenieniu - w reakcji można było wykorzystać dosyć łagodne utleniacze, jakimi są Ag₂O i CuO. Zaszły następujące reakcje:

\[ HCHO + Ag_{2}O \rightarrow HCHOOH + 2 Ag \downarrow\\ HCHO + 2 CuO \rightarrow HCOOH + Cu_{2}O \downarrow \]

Nitrowanie benzenu

Opis doświadczenia: Przygotowujemy mieszaninę nitrującą - do probówki nalewamy stężony kwas azotowy (V) i stężony kwas siarkowy (VI). Do tak przygotowanej mieszaniny dodajemy niewielką ilość benzenu. Całość intensywnie mieszamy, a następnie wstawiamy do łaźni wodnej.

Obserwacje: Warstwa organiczna (górna) przybiera żółtą barwę, zaczyna się wydzielać zapach podobny do zapachu migdałów.

Wnioski: Benzen uległ nitrowaniu, a jego nitropochodna ma żółtą barwę.

Zmydlanie tłuszczu

Opis doświadczenia: Do probówki nalewamy niewielką ilość ciekłego tłuszczu (może być olej słonecznikowy, oliwa lub inny podobny) i dodajemy stężony roztwór wodorotlenku sodu. Całość ogrzewamy w łaźni wodnej.

Obserwacje: W probówce powstała substancja, która silnie się pieni.

Wnioski: Tłuszcze reagują z zasadami, tworząc mydło - sól wyższych kwasów tłuszczowych i zasad.

Odróżnianie związków nasyconych od nienasyconych

Opis doświadczenia: Przygotowujemy dwie probówki - w jednej z nich znajduje się propan, w drugiej zaś propen. Do obu probówek dodajemy kilka kropel wody bromowej i starannie wytrząsamy.

Obserwacje: W probówce z propenem woda bromowa uległa odbarwieniu. W probówce z propanem nic się nie zmieniło.

Wnioski: Zaszła reakcja addycji bromu do wiązania nienasyconego:

\[ CH_{3}-CH=CH_{2} + Br_{2} \rightarrow CH_{3}-CHBr-CH_{2}Br \]

Otrzymywanie metanalu

Opis doświadczenia: Do parowniczki nalewamy niewielką ilość metanolu. Nad palnikiem rozgrzewamy blaszkę miedzianą aż stanie się czerwona i pokryje się tlenkiem miedzi (II). Gorącą powierzchnię blaszki umieszczamy w parowniczce z metanolem.

Obserwacje: Czarny osad z blaszki znika - blaszka znów ma kolor czystej miedzi. Nad parownicą unosi się gryzący dym o charakterystycznym zapachu.

Wnioski: Tlenek miedzi (II) jest substancją, która powoduje utlenienie metanolu do aldehydu - metanalu.

\[ CH_{3}OH + CuO \rightarrow HCHO + Cu + H_{2}O \]

Odróżnianie gliceryny od propanolu

Opis doświadczenia: Przygotowujemy dwie probówki z wodorotlenkiem miedzi (II). Do jednej probówki wprowadzamy propanol, zaś do drugiej glicerynę. Energicznie wytrząsamy obie probówki przez kilka minut.

Obserwacje: W probówce z gliceryną roztwór stał się ciemnoniebieski i klarowny. W probówce z propanolem nic się nie zmieniło.

Wnioski: Gliceryna ulega reakcji z wodorotlenkiem miedzi (II) tworząc barwny kompleks.